Moje dziecko nie mówi rrr ...
Ogólne reguły, jakie powinno się przestrzegać podczas planowania i prowadzenia terapii logopedycznej
- im wcześniej zauważymy wadę wymowy, tym krótszy będzie czas terapii i większa będzie jej efektywność.
do każdego dziecka należy podchodzić indywidualnie, należy dostosowywać pomoce do jego poziomu intelektualnego, tempa pracy, kondycji fizycznej jak i psychicznej jak również rodzaju zaburzeń.
angażować podczas terapii jak najwięcej liczby zmysłów
organizować zajęcia tak, aby dziecko czuło potrzebę wykonywania ćwiczeń i rozumiało konieczność uczestniczenia w zajęciach
rozpoczynać terapię od łatwych dźwięków i przechodzić do coraz trudniejszych. Kiedy dziecko odniesie sukces i widziało efekty swojej pracy, będzie chętnej współpracowało
należy powtarzać zdobyte umiejętności, aż staną się nawykiem. Wywołaną głoskę najlepiej ćwiczyć w różnych układach i kontekstach, można ją utrwalać za pomocą recytacji, opowiadania ilustracji oraz najbardziej przez nas wyczekiwanej mowie spontanicznej, która jest niekontrolowana.
podczas prowadzenia terapii logopedycznej należy postępować według określonych etapów. Aby przejść do kolejnego etapu należy utrwalić ten poprzedni.
Wywoływanie głosek.
1. Na początku przygotowujemy narządy artykulacyjne
2. Później wywołujemy dźwięk w izolacji
3. Łączymy go z samogłoską w nagłosie, śródgłosie i wygłosie (to jest, gdy uczymy się głoski s: nagłos- sa, śródgłos- asa, wygłos- as)
4. Ćwiczenia dźwięku w wyrazach
5. Ćwiczenia dźwięku w zdaniach
6. I na koniec opowiadanie obrazków
Grupy wywoływanych głosek:
Wywoływanie głosek z szeregu szumiącego
Do głosek szumiących zaliczamy sz, ż, cz, dż.
Powinny się pojawić w mowie dziecka między 4 a 5 rokiem życia.
1. Na początku przygotowujemy narządy artykulacyjne
Rozgrzewka buzi i języka to podstawa [tu znajdziesz ćwiczenia buzi i języka do szeregu szumiącego]
2. Wywołujemy dźwięk w izolacji
- pokazania dziecku zdjęcia, na którym jest pokazany układ ust przy mówieniu głosek szeregu szumiacego
- następnie pokazujemy dziecku jak samemu mówimy te głoski
JAK UŁOŻYĆ JĘZYK WARGI I ZĘBY?
unieś język na wałek dziąsłowy
usta ułóż w ryjek
zęby zbliż, ale nie zaciskaj
Poproś dziecko, aby powtórzyło za Tobą.
Jeżeli są trudności z uniesieniem języka wracamy do ćwiczeń artykulacyjnych kąskania językiem- odgłos biegnącego konia.
Jeżeli są problemy z utrzymaniem języka przy wałku dziąsłowym, staramy się uwrażliwić miejsce artykulacji. Możemy to zrobić poprzez dotykanie podniebienia słonym paluszkiem lub posmarować wałek dziąsłowy kremem czekoladowym czy miodem.
Ostatecznie można przytrzymać uniesiony język szpatułką i poprosić dziecko, żeby długo dmuchało przez zęby.
+ Jeżeli nie potrafi ułożyć usta w ryjek wróć do ćwiczeń wzmacniających mięśnie okrężne ust: przesyłanie buziaków, jedzenie makaronu, paluszków tylko ustami, mówienie na przemian [u] i [i ]
* Jeżeli dziecko nie może zbliżyć zębów sprawdź jego uzębienie i w razie konieczności idź do ortodonty.
3. Mamy dzwięk w izolacji ? To łączymy go z samogłoską w nagłosie, śródgłosie i wygłosie
nagłos- sza, szo, szu, sze, szy
śródgłos- asza, oszo,uszu,esze,yszy
wygłos- asz, osz, usz, esz, ysz
ża, żo, żu, że, ży/ aża, ożo, użu, eże, yży/ (w języku polskim głoskę ż na końcu czytamy jak sz – sprawdź jeż, lekarz itp.)
cza, czo, czu, cze, czy/ acza, oczo, uczu, ecze, yczy/ acz, ocz, ucz, ecz, ycz
dża, dżo, dżu, dże, dży/ adża, odżo, udżu, edże, ydży/ adż, odż, udż, edż, ydż
4. Głoska z samogłoską opanowana to kolej na ćwiczenia dźwięku w wyrazach
(dobierajcie wyrazy z głoską na początku, w środku wyrazu i na końcu )
szafa/ koszyk/ mysz
żaba/ orzeł/ –
czapka/ oczy/ lecz
dżem/ gwiżdże / brydż
5. Ćwiczenia dźwięku w zdaniach
Szajka myszy mieszka w szopie.
Żaba po dużej burzy wpadła do kałuży.
Uczeń liczy na liczydłach i patyczkach.
Dżudoka kupił dżipami wyjeżdza na fidżi.
6. I na koniec opowiadanie obrazków
Głoska [ż]- kiedy wyćwiczysz skrupulatnie głoskę [sz] w wyrazach, zdaniach, mowie potocznej głoska [ż] powinna pojawić się samoistnie.
Powiedz dziecku, że przy tej głosce również unosi się język do góry, zęby zbliżają się, a wargi wysuwają, różnica jest tylko taka, że ta głoska jest dźwięczna czyli przy mówieniu drży. Połóż rękę dziecka na szyi (policzkach, małżowinie ustnej) i powiedz głoskę [ż], dzięki temu dziecko będzie czuło mrowienie.
Jeżeli dziecko nie będzie mówiło głoski [ż] przeprowadź badanie słuchu fonemowego.
W przypadku mowy bezdźwięcznej połóż dłoń dziecka na miejscu, gdzie odczuwa się wibracje i powiedz na przemiennie [sz] i [ż]. Możesz też prosić dziecko, żeby powiedziało głoskę [sz] z przedłużonym yyy. Kiedy dziecko wymawia szyyyy, przejdź do wstawienia [ż] przed yyyy- szżyyy, nastepnie przejdź do przedłużonego ż- ażżża, ażżżo, ażżże, na końcu skracamy wybrzmiewanie do aża, ażo, aże,
Głoska [cz]– miejsce ustawienia języka to samo jak przy mówieniu głoski [sz] i [ż]. Różnica jest taka, że głoska ta jest krótka i wybuchowa.
Głoskę [cz] możemy wywołać mówiąc krótko głoskę [t] i dodając [sz] również krótko je mówiąc.
Głoska [dż]- kiedy przejdziesz przez te wszystkie etapy, głoska [dż] powinna pojawić się samoistnie. Miejsce artykulacji jest takie samo jak przy głosce [cz] tylko dodajemy dźwięczność, ćwiczenia możemy wykorzystać jak przy głosce [ż].
Artykuł opracowywałam na podstawie książki I. Michalak- Widery “Miłe uszom dźwięki”.
Wywoływanie głosek z szeregu syczącego
Do głosek syczących zaliczamy s, z, c, dz
Powinny się pojawić w mowie dziecka między 3 a 4 rokiem życia
1. Na początku przygotowujemy narządy artykulacyjne
Rozgrzewka buzi i języka to podstawa [tu znajdziesz ćwiczenia buzi i języka do szeregu syczącego]
2. Później wywołujemy dźwięk w izolacji
pokazania dziecku zdjęcia, na którym jest pokazany układ ust przy mówieniu głosek szeregu syczacego
następnie pokazujemy dziecku jak samemu mówimy te głoski
połóż język za dolnymi zębami (tworząc rynienkę jak podczas dmuchania)
wargi rozchyl tworząc delikatny uśmiech
Poproś dziecko, aby powtórzyło za Tobą.
- gdy dziecko ma kłopot to zaczynamy od ćwiczeń z dmuchaniem w roli głównej.
- naprzemiennie mówimy głoski [u] i [i]
3. Mamy dzwięk w izolacji? To łączymy go z samogłoską w nagłosie, śródgłosie i wygłosie
nagłos- sa, so, su, se, sy
śródgłos- asa, oso,usu,ese,ysy
wygłos- as, os, us, es, ys
za, zo,zu,ze,zy/ aza, ozo, uzu, eze, yzy/
ca, co, cu, ce, cy/ aca, oco, ucu, ece, ycy/ ac, oc, uc, ec, yc
dza, dzo, dzu, dze, dzy/ adza, odzo, udzu, edze, ydzy/ adz, odz, udz, edz, ydz
4. Głoska z samogłoską opanowana to kolej na ćwiczenia dźwięku w wyrazach
(dobierajcie wyrazy z głoską na początku, w środku wyrazu i na końcu )
sok/ kasa / kos
znak/ gazeta/ –
cel/ plecy / pajac
dzwon/ rydze / jedz
5. Ćwiczenia dźwięku w zdaniach
Blisko kiosku jest postój taksówek.
W ozdobnym wazonie były niezapominajki.
Na kocyku pod kwitnącą akacją był cętkowany kocur.
Dzwonnik dzwoni po jedzeniu.
6. I na koniec opowiadanie obrazków
Głoska[s]
Spróbuj też dłużej wypowiadać głoskę [e] i zbliżyć zęby do siebie i spróbować wypowiedzieć głoskę [s].
Jeżeli są trudności z wywoływaniem poproś dziecko, aby powiedziało głoski [d] [w] jednocześnie cofnęło kąciki ust i zbliżyło zęby do siebie.
Albo długo wymawiaj głoskę [t], przedłużenie jej pozwoli na uzyskanie głoski [c] a następnie głoski [s].
Jeśli na początku uzyskamy czysto brzmieniowo głoskę [c] możemy utrwalić ją w nagłosie, śródgłosie, wygłosie, w wyrazach, zdaniach, a po zautomatyzowaniu tej głoski możemy przejść do wywoływania głoski [s].
Głoska [z]- język,wargi, zęby układamy tak samo jak w przypadku głoski [s], różnica poleca na dźwięczności.
W przypadku mowy bezdźwięcznej połóż dłoń dziecka na miejscu, gdzie odczuwa się wibrację i powiedz na przemiennie [s] i [z]. Możesz też prosić dziecko, żeby powiedziało głoskę [s] z przedłużonym yyy. Kiedy dziecko wymawia syyyy, przejdź do wstawienia z przed yyyy- s zyyy, następnie przejdź do przedłużonego z- azzza, azzzo, azzze, na końcu skracamy wybrzmiewanie do aza, azo, aze.
Głoska [c]- układ języka, warg, zębów taki sam jak pozostałe głoski syczące, jest głoską bezdźwięczną, różna jest tylko w krótkim, dwuetapowym wypowiadaniu tej głoski. Na początku możemy zaobserwować zwarcie czubka języka z pograniczem górnych zębów i dziąseł, które przechodzi przez szczelinę.
Możemy ją wywołać przez dłuższe wypowiadanie głoski [t].
Głoska [dz]- układ języka, warg, zębów identyczne jak przy realizacji głoski [c], jest głoską dźwięczną zwracamy uwagę na wibracje w okolicy szyi.
Możemy ją wywołać, kiedy podczas mówienia [d] odsuniemy palcami kąciki warg do tyłu.
Drugim sposobem jest poproszenie dziecka, żeby mówiło coraz szybciej kolejno po sobie głoski [d] [z].
Wywoływanie głosek z szeregu ciszącego
Do głosek ciszących zaliczamy ś, ź, ć dź.
Powinny się pojawić w mowie dziecka w 3 roku życia.
1. Na początku przygotowujemy narządy artykulacyjne
Rozgrzewka buzi i języka to podstawa [tu znajdziesz ćwiczenia buzi i języka do szeregu ciszącego]
2. Później wywołujemy dźwięk w izolacji
- pokaż dziecku zdjęcie, na którym jest pokazany układ ust przy mówieniu głosek szeregu ciszącego
- następnie pokazujemy dziecku jak samemu mówimy te głoski
JAK UŁOŻYĆ JĘZYK WARGI I ZĘBY?
- czubek języka oprzyj o dolny wałek dziąsłowy, a środek języka unieś do przedniej części podniebienia twardego,
- usta nieznacznie wysuń do przodu, a kąciki zaciśnij,
- zęby zbliż do siebie.
Poproś dziecko, aby powtórzyło za Tobą.
Głoska [ś]- Wielokrotnie wymawiamy głoskę [ś] osłuchując dziecko z jej brzmieniem.
W razie trudności zaczynamy od ćwiczeń przedłużonego wymawiania iii lub chiiii szeptem i równocześnie bardzo zbliżamy zęby.
Kolejny sposób to delikatnie szpatułką cofamy język przy jednoczesnym mówieniu głoski {s}
Możemy także wywołać głoskę [ć] utrwalić ją w nagłosie, śródgłosie, wygłosie, w wyrazach, zdaniach, a po zautomatyzowaniu tej głoski możemy przejść do wywoływania głoski [ś].
Głoska [ź]- prosimy o przedłużanie [j] z maksymalnie zbliżonymi do siebie zębami.
Możemy zasugerować przedłużanie głoski [dź].
Spróbuj też poprosić dziecko, żeby głośno i długo mówiło głoskę [ń] przy zaciśniętych skrzydełkach nosa.
Głoska [ć]- język, wargi, zęby jak przy głosce [ś]. Wybrzmienie składa się z dwóch etapów, na początku przód języka jest zwarty z podniebieniem, a później powstaje szczelina jak przy realizacji głoski [ś]
jeżeli [ś] jest poprawnie realizowane to połącz miękkie [t] z sia: tsia, tsio, tsie, tsiu
Głoska [dź]- język, wargi,zęby identycznie ułożone jak przy głosce [ć], różnica pojawienie się wibracji.
Wywołujemy za pomocą krótkiego, wybuchowego powiedzenia [ń] podczas zaciskania skrzydełek nosa.
Spróbuj też poprosić dziecko, żeby powiedziało sylabę di, i równocześnie przyciśnij szpatułką czubek języka do dna jamy ustnej.
3. Mamy dzwięk w izolacji? To łączymy go z samogłoską w nagłosie, śródgłosie i wygłosie
nagłos- sia, sio, siu, sie, siy
śródgłos- asia, osio,usiu,esie,ysiy
wygłos- aś, oś, uś, eś, yś
źa, źo, źu, źe, źy/ aźa, oźo, uźu, eźe, yźy/
cia, cio, ciu, cie, ciy/ acia, ocio, uciu, ecie, yciy/ ać, oć, uć, eć, yć
dźa, dźo, dźu, dźe, dźy/ adźa, odźo, udźu, edźe, ydźy/ adź, odź, udź, edź, ydź
4. Głoska z samogłoską opanowana to kolej na ćwiczenia dźwięku w wyrazach
(dobierajcie wyrazy z głoską na początku, w środku wyrazu i na końcu )
ślimak/ głośno/ gęś
zięba/ buzia/ gałąź
ćma/ kwiecień/ bić
dziadek/ będzie / idź
5. Ćwiczenia dźwięku w zdaniach
Marysia naśladuje śmiech gęsi, łosia i osiołka.
Żrebię ziewa późną zimą.
Poleciała ćma ciekawa podlać paproć.
Dzisiaj mamy dzień dziadka.
6. I na koniec opowiadanie obrazków
Wywoływanie głoski r
Bazą wyjściową do uzyskania jej prawidłowej wymowy jest mnóstwo ćwiczeń przygotowujących do jej wywołania.
Zasada jest taka, że jeśli nie wypracujemy jednego etapu nie przechodzimy do drugiego. Przygotuj się więc na wielokrotne powtórzenia, które trwają długo i wymaga dokładności.
1. Na początku przygotowujemy narządy artykulacyjne
Rozgrzewka buzi i języka w przypadku głoski [r] to baza wyjściowa, której nie można obejść [tu znajdziesz ćwiczenia artykulacyjne do głoski [r] ]
2. Wielokrotne wybrzmiewanie głoski [L], sylab ly, te,te,te, ty,ty,ty, de,de,de, dy,dy,dy.
Naśladownie odgłosów plum, gul, klr, klsp, chlup, patataj.
Śpiewanie różnnych melodii na sylabach la, lo, le, lu, ly
Coraz szybsze wypowiadanie zbitki wyrazowej lalolulely
Coraz to szybsze powtarzanie: bda, bdo, bde, bdu, bdy, pta, pto, pte, ptu, pty
Wielokrotne wybrzmiewanie: tedamwaj, tat tedat, ante dente, lelum polelum, ble, tla,tlo,tlu
Szeroko otwórz usta, unieś czubek języka na podniebienie, a następnie szybko i wielokrotnie wymawiaj zbitki sylabowe: teda, tede, tedo, tedu, tedy – głoski [t], i [d] wymawiaj w sposób przytępiony.
Recytuj rymowanki: Kto to tutaj tak tupie? To tato tutaj tak tupie. Ach, tato tutaj tak tupie!
Unieś język na wałek dziąsłowy, a następnie dmuchnij mocno na czubek języka, aż pojawi sie trrr
Ułóż wąski pasek papieru na języku i powiedz [t]. Papier powinien się unieść i zamiast [t] powinno pojawić się trrr
3. Ćwiczenia te zacznij wykonywać szeptem, sprzyja to przyspieszeniu pojawienia się głoski [r]. Wymawianie zbitki tll, tll, tll, trl. Mocno zaakcentuj [t].
Powtarzaj szeptem, a następnie głośno la, la, la, trla, lo, lo, lo, trlo, lu, lu, lu, trlu, le, le, le, trle, lil, li, li, trli, ly, ly, ly, trly.
Szeptem, a później na głos wypowiadaj trla, trlo, trle, trlu, trly.
Naśladów odgłosy na początu szeptem, później na głos
śpiew ptaków- tri li li
gra na trąbce- tra ta ta, tru tu tu, tre te te
zepsuty zamek karabinu- tr tr tr dr dr dr
warczenie psa- wrr wrr wrr
ruszanie traktora- tur tur tyr tyr pyr pyr
odlot ptaków- fru fru fru
ćwierkanie wróbli- ćwir ćwir
zatrzmanie konia- pr pr
odłgos świnki- chrum chrum
chrapanie chrr chrr
dzwonienie tramwaju- dryń dryń
chrupanie- chrup chrup
szorowanie- szuru szuru
zapalanie światła- pstryk
łamanie gałęzi- trach
Gdy dziecko zamiast /r/ mówi /l/ rozpoczynamy ćwiczyć głoskę po 5r.ż. W przypadku innych zniekształceń tej głoski terapię rozpoczynamy od razu!
kontakt
Karolina Grabowska
80-175 Gdańsk
telefon : 694 440 402
email: [email protected]
Live Chat (dostępny w prawym dolnym rogu)